فتودینامیک تراپی (PDT) چیست؟

فتودینامیک تراپی (PDT)

در فتودینامیک تراپی انرژی نور همراه با داروی حساس به نور موجب بهبود انواع بیماری های پوستی می شوند.

متخصصین پوست از این روش اغلب برای درمان کراتوز اکتینیک (ضایعات پوستی سفت و پوسته پوسته) مورد استفاده قرار می گیرد. این بیماری در نتیجه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب ایجاد می شود. نوعی از آسیب خورشید هستند که اگر درمان نشوند می توانند به سرطان تبدیل شوند، بنابراین پزشکان توصیه می کنند این ضایعات پوستی را زود از بین ببرید. رایج ترین روش برای درمان این مشکل ترکیبی از ماده حساس به نور به نام 5-آمینولوولینیک اسید با نور آبی است. این نوع فتودینامیک تراپی دارای تاییده FDA برای درمان روی صورت و پوست سر است.

PDT به دلیل توانایی هدف قرار دادن سلول های سرطانی و از بین بردن آن ها برای درمان انواع خاصی از سرطان، به ویژه سرطان های پوستی غیرملانوم نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

فتودینامیک برای درمان آکنه های شدید، پسوریازیس و رزاسه و نیز بهبود بافت پوست از طریق تحریک تولید کلاژن موثر است. تحقیقات منتشر شده در مورد PDT نشان داده اند که این روش می تواند لک های ناشی از خورشید و رگ های خونی شکسته را نیز بهبود بخشد.

طبق مطالعات و آزمایشات بالینی PDT می تواند کشسانی پوست، خطوط ریز و هایپرپیگمانتاسیون را درمان کند. با این حال بعید است متخصص پوست در اولین قدم برای درمان مشکلات پوستی PDT را توصیه کند.

مزایا و معایب فتودینامیک تراپی

مزایا

• PDT می تواند به طور دائم ضایعات پوستی و سرطان غیرملانوم را تنها در یک جلسه از بین ببرد.
• یک درمان سرطان پوست غیرتهاجمی است که هیچ جای زخمی ایجاد نمی کند.
• آکنه شدید که توسط روش های دیگر بهبود نیافته اند با این روش از بین می روند. PDT یک جایگزین مناسب آکوتان برای آکنه های کیستیک است.

معایب

• فتودینامیک تراپی به خصوص نوعی که برای درمان کراتو اکتینیک استفاده می شود دردناک است. شما ممکن است احساس گرما و سوزش داشته باشید چون ماده حساس به نور روی پوست شما به انرژی نور واکنش نشان می دهد.
• ریکاوری بعد از درمان مشکلات پوستی سرطانی، می تواند طولانی و همراه با قرمزی، پوسته پوسته شدن و لایه برداری باشد. بعد از درمان آکنه پوست شما به مدت چند روز قرمز خواهد بود.
• اگر پوستی دارید که نسبت به قرار گرفتن در معرض نور (پوستی که به راحتی در آفتاب می سوزد یا مستعد هایپرپیگمانتاسیون است) واکنش نشان می دهد، احتمال این واکنش ها در طول درمان بیشتر بوده و ممکن است کاندید مناسبی برای فتودینامیک تراپی نباشید.

فتودینامیک تراپی چگونه عمل می کند؟

مواد حساس به نور کرم های دارویی هستند که به صورت موضعی روی ناحیه هدف قرار می گیرند و سپس توسط منبع نور فعال می شوند. هر نوع کرم حساس به نور به طول موج خاصی پاسخ می دهد. پس از تابیدن نور، تحت واکنش شیمیایی قرار گرفته و نوعی اکسیژن تولید می کند که سلول های نزدیک را می کشد.

دو نوع داروی حساس به نور وجود دارد که توسط FDA برای استفاده روی پوست تاییده شده است: 5-آمینولوولینیک اسید و متیل آمینولوولینات که به ترتیب با نور آبی و قرمز فعال می شوند.

برای سرطان پوست و کراتوز اکتینیک، PDT سلول های سرطانی را از بین می برد. اکثر سلول های طبیعی تحت تاثیر قرار نمی گیرند. برای درمان آکنه، قدرت مخرب PDT جوش هایی که توسط باکتری ها و قارچ ها تشکیل شده اند را هدف قرار می دهد.

یک جلسه درمان برای از بین بردن سرطان پوست غیرملانوم و کراتوز اکتینیک کافی است، اما برای بهبود قابل توجه آکنه و سایر مشکلات پوستی به 2 تا 3 جلسه درمان با فاصله زمانی 4 الی 6 هفته ای نیاز است.

در طول فتودینامیک تراپی چه اتفاقی می افتد؟

اپراتور شما ابتدا ناحیه درمان را با الکل تمیز می کند. سپس کرم موضعی حساس به نور را روی پوست می مالد؛ کرم به یک تا سه ساعت استراحت نیاز دارد تا به پوست نفوذ کرده و در تمام سلول های پوست پراکنده شود. تمام سلول ها ماده حساس به نور را جذب می کنند، اما این ماده در سلول های سرطانی نسبت به سلول های طبیعی مدت زمان طولانی تری باقی می ماند و به طور خاص مورد هدف قرار می گیرد.

پس از آن پزشک به شما عینکی برای محافظت از چشم داده و سپس شما را در معرض منبع نور قرار می دهد (معمولاً نور آبی، قرمز یا LED). مرحله قرار گرفتن در نور 15 الی 20 دقیقه طول می کشد.

آیا فتودینامیک دردناک است؟

سطح دردی که در طول درمان تجربه می کنید به نوع درمان و حساسیت خودتان بستگی دارد، اما باید برای درد زیاد در طول درمان و دوره ریکاوری آماده باشید.

برخی تنها احساس گرمی به آن ها دست می دهد، اما برخی دیگر احساس سوزش شدید دارند.

دوره ریکاوری فتودینامیک تراپی چقدر طول می کشد؟

پوست شما به مدت یک تا دو هفته پس از PDT به حالت عادی باز نخواهد گشت. پوست قرمز و متورم بوده و به نظر می رسد دچار آفتاب سوختگی شده اید. تجربه خارش، سفتی و پوسته پوسته شدن در درمان سرطان غیرملانوم و کراتوز اکتینیک طبیعی است.

به طور کلی میزان واکنش به درمان به میزان آفتاب سوختگی و کراتوز اکتینیک بیمار بستگی دارد. قبل از درمان در مورد واکنش احتمالی و ریکاوری با متخصص پوست صحبت کنید تا دستورالعمل های بعد از درمان را به خوبی درک کنید.

دوره بهبود پس از PDT برای درمان آکنه یا سایر مشکلات پوستی راحت تر است. پوست شما به مدت چند روز قرمز خواهد بود و متاسفانه ابتدا وضعیت جوش های شما بدتر می شود.

در تمام موارد، پوست شدیداً نسبت به نور حساس خواهد بود. دستورالعمل های مراقبت پس از درمان را به خوبی دنبال کنید تا از آسیب جلوگیری شود. متخصصان پوست به طور معمول توصیه می کنند حداقل تا 48 ساعت از قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری کنید. در صورت امکان سعی کنید در خانه بمانید. برای جلوگیری از حساسیت به نور از عینک آفتابی، کرم ضدآفتاب و کلاه لبه دار استفاده کنید.

چه زمانی نتایج فتودینامیک تراپی مشاهده می شود؟

نتایج PDT برای درمان سرطان پوست طی 1 تا 2 هفته پس از درمان مشخص می شود.

اگر برای درمان آکنه PDT داشته باشید، پس از جلسه اول کمی بهبودی را مشاهده خواهید کرد، اما نتایج نهایی پس از تکمیل درمان (تا 3 جلسه) مشخص خواهد شد.

ماندگاری نتایج فتودینامیک تراپی چقدر است؟

نتایج درمان کراتوز اکتینیک یا سرطان غیرملانوم دائمی است. با این حال، احتمال تشکیل سلول های سرطانی جدید وجود دارد.

فتودینامیک تراپی همچنین می تواند آسیب های ناشی از آفتاب را که هنوز به سرطان تبدیل نشده اند را درمان کند، اما این لزوماً یک درمان پیشگیرانه نیست.

مدت ماندگاری به حفاظت از پوست در برابر آسیب آفتاب بستگی دارد.

آیا فتودینامیک تراپی ایمن است؟

این درمان هیچ گونه خطر جدی به همراه ندارد، اما احتمال بروز عوارض جانبی ناخوشایند وجود دارد. عوارض جانبی شایع عبارتند از قرمزی، تورم، خارش و حتی تاول ریز. در موارد حاد، ممکن است قرمزی همراه با التهاب را تجربه کنید. بنابراین بسیار مهم است که به یک متخصص باتجربه و معتبر مراجعه کنید.

افراد دارای پوست تیره مستعد هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب هستند، زیرا پوست در واکنش به آسیب رنگدانه های بیشتری تولید می کند. با متخصص خود در مورد گزینه های جایگزین صحبت کنید.

هزینه فتودینامیک تراپی چقدر است؟

هزینه PDT به اندازه ناحیه درمان، تعداد جلسات مورد نیاز، سطح تجربه پزشک و محل کلینیک بستگی دارد.

هزینه این روش برای درمان سرطان پوست یا کراتوز اکتینیک تحت پوشش بیمه قرار می گیرد. اما آکنه درمان زیبایی در نظر گرفته می شود.

روش های جایگزین فتودینامیک تراپی

• کراتو اکتینیک را می توان با کرایوتراپی یا داروی موضعی در منزل درمان کرد.
• سرطان پوست غیرملانوم می تواند با روش های دیگری از جمله کرم موضعی، جراحی Mohs، جراحی کرایو، برش و برداشت بافت بهبود پیدا کند.
• آکنه حاد یا کیستیک با آکوتان به خوبی درمان می شود. رتین آ و اسپیرونولاکتون از دیگر داروهای تجویزی برای درمان آکنه هستند. درمان های زیبایی از قبیل لایه برداری شیمیایی و IPL نیز می توانند به بهبود آکنه کمک کنند.

برای انتخاب بهترین روش درمان با متخصص پوست باتجربه مشورت کنید.

منبع